Saturday, May 05, 2007

Ambrose Bierce dhe "Fjalori i djallit"

Sot deshiroj t'ju flas pak mbi nje nga shkrimtaret e mi me te preferuar : Ambrose Bierce, apo i njohur ndryshe si "mbreti i cinizmit".Lindur ne 1842 ndersa viti i vdekjes mendohet te jete 1914 sado qe nuk ka siguri.U rrit ne nje familje meshkujt e te ciles shquheshin per pjesemarrjen e shpeshte ne luftera te ndryshme.U largua nga shtepia ne moshen 15 vjeçare dhe filloi pune prane nje gazete radikale.Njekohesisht u rregjistrua ne nje institut ushtarak per nje vit.U morr me pune te ndryshme "te çuditshme" siç thuhet dhe ne vitin 1860 u rregjistrua ne listen e vullnetareve te nente Indiane per luften civile.Gjate kohes se luftes ai u nda me te fejuaren e tij dhe dashurine e tij te femijerise "Bernice" dhe kjo ja shtoi atij zhgenjimin e pergjithshem qe kishte ndaj jetes.Pas nje plagosjeje ne lufte ai u be i papershtatshem per ushtri dhe pasi u largua prej andej se pari punoi ne nje institucion te "Thesarit te Shtetit" nje institucion ky aq i korruptuar , ku cinizmi dhe ironia e Ambrose u rrit dhe me shume.Me pas ai shkoi ne San Francisco ku dhe vendosi te vazhdonte karrieren e tij si gazetar.Keshtu filloi te punoje per gazeten "Newsletter".Gjate kesaj kohe Bierce fitoi fame me stilin e tij te veçante dhe humorin e tij "si acid" siç e quanin dhe per kete arsye morri nofken "Bierce i hidhur".Pati nje periudhe fame ne tere shoqerine mondane dhe ne ate kohe u martua me Mollin nje vajze nga shoqeria e larte dhe pas marteses ne vitin 1872 u larguan per ne Londer , ku Bierce punoi si gazetar ne gazetn "Figaro" dhe shkroi tre librat e tij te pare.Ne 1877 ai u kthye ne S.Francisco ku vazhdoi punen e tij si gazetar neper gazeta te ndryshme te rendesishme dhe si shkrimtar me libra te ndryshem.Ne vitin 1888 ai ndahet nga gruaja kur zbulon nje leter te nje admiruesi te saj nga Evropa dhe thuhet se ka thene : Une nuk marr pjese neper konkurse , qofte kjo dhe per nder te nje gruaje.
Vitet ne vijim i falen Bierces shume hidherim si psh.humbja e te birit alkolik ne vitin 1901 per shkak te pleumonise.Bierce sa vjen dhe largohet me shume nga bota dhe shkeput lidhjet me te .Ne vitin 1906 ai shkroi librin e tij me te njohur : Punet Cinike te Bierce apo siç njihet ndyshe "Fjalori i djallit" ne te cilin ai pershkruan fjale,ide,nocione te ndryshme ne nje kendveshtrim krejtesisht te ri.Ne vitin 1914 ai largohet per ne Meksike nga ku nuk u kthye me ..Mendohet se ka vdekur ne vitin 1914 , por shkaqet ende nuk dihen.Thuhet se mund te jete vrare ne lufte , apo ta kene vrare grupe rebele.Asgje nuk eshte e sigurte per fundin e ketij autori kaq te veçante.Poshte po ju ve disa nga copezat qe me pelqejne me shume nga libri i tij i famshem : Fjalori i djallit....

Amnesti:Nje xhest bujar mbi ata ofendues qe do te ishte e veshtire ti ndershkoje.
Avokat: Dikush i afte ne berjen bisht ligjit.
Banaliteti: Elementi fundamental dhe lavdia e veçante e letersise popullore.Nje mendim qe gerhet ne fjalet qe nxjerrin tym.Mençuria e nje milion budallenjve ne diksionin e nje njeriu te ngathet.Nje sentiment fosil ne nje shkemb artificial.Nje moral pa fabul.Çdo gje e vdekshme e nje te vertete te vdekur.Nje gjysem tasi me qumesht e moral.Hunda e priftit e nje palloi pa pupla.Nje kandil duke vdekur ne bregun e detit te mendimit.Nje kakarisje qe i mbijeton vezes.Nje epitaf i dedikuar.
Ciniku : Nje horr , vizioni i gabuar i te cilit i sheh gjerat siç jane , jo siç duhet te ishin.
Emigrant: Nje person i painformuar qe mendon per nje shtet me mire se sa per nje tjeter.
Far: Nje ndertese e larte mbi bregdet ne te cilen qeveria mban nje llampe dhe miken e nje politikani.
Frikacaku: Nje njeri qe gjate nje emergjence te rrezikshme mendon me kembet e tij.
Historian : Mates i madh i thashethemeve.
Konservatori: Nje burre shteti i dashuruar me te keqijat egzistuese dhe i dallueshem nga liberali i cili do ti zevendesoje ato me te tjera.
Konsulte: Te kerkosh aprovimin e dikujt tjetri patjeter per diçka tashme te vendosur.
Kufi:Ne gjeografine politike nje vije imagjinare midis 2 shteteve qe ndan te drejtat imagjinare te njerit shtet nga te drejtat imagjinare te shtetit tjeter.
Mosbindja: Mbulesa e argjendte mbi rene e skllaverise.
Roman: Nje histori e shkurter , e shtuar.Nje lloj kompozimi qe duron te njejten lidhje me letersine ashtu siç duron panorama me artin.Meqe eshte mjaft i gjate per tu lexuar veç me nje te ulur , mbresat e shkaktuara nga pjeset e tij te ndryshme fshihen nje pas nje si tek panorama.Uniteti, gjithesia e efekteve eshte e pamundur, perbri faqeve te pakta te lexuara ne fund.Gjithçka qe ruhet ne mendje eshte asgje me shume sesa pjesa e lexuar pak me pare.Ne romance romani eshte ç'eshte fotografia ne pikture. Ajo dallon principet , probabilitetin,korrespondon me aktualitetin bazik te fotografit dhe e vendos ate qartesisht ne kategorine e reportimit , ndersa krahu i lire i romancierit e mundeson ate te ngjitet ne disa lartesi te imagjinates aq sa atij mund ti vije te ngjitet dhe 3 nevojat e para te artit letrar jane : imagjinata, imagjinata dhe imagjinata.Arti i shkrimit te romaneve , ka kohe qe ka vdekur ne Rusi .Paqe eshtrave te tij disa prej te cilave kane shitje te madhe.
Oqean: Nje trup me uje qe ka rreth 2/3 e nje bote te krijuar per njerez qe nuk kane veleza.
Trashegimi:Nje dhurate nga dikush qe po gjunjezohet jashte kesaj lendine lotesh.
Urimi: Civilizimi i zilise.
Vizatimi: Arti i mbrojtes se siperfaqeve te sheshta nga koha dhe ekspozimi i tyre perpara kritikes.
Vrasje : Te krijosh nje boshllek pa shpallur nje pasardhes.

Per me shume rreth Bierce klikoni:
1.en.wikipedia.org/wiki/Ambrose_Bierce
2.www.biercephile.com
3.www.online-literature.com/bierce
4.www.alcyone.com/max/lit/devils
5.www.keele.ac.uk/depts/as/Portraits/bierce.html
photo source: www.biercephile.com








15 comments:

ELAIS said...

Nuk kisha degjuar per Ambrose.
Faleminderit per infon Eni :)

eni said...

te lutem:)
jam e sigurte qe do te pelqeje...

belle_fleur said...

Thanks for sharing it with us my friend. Its always good to learn new stuff especially when related to literature and art.

eni said...

glad you liked it dear:)

Anonymous said...

edhe une nuk kisha degjuar dhe nje xhiro tek wikipedia dhe hop ne listen e leximeve, veç nuk e di kur do t'i vije rralla.

shqipo said...

se pari, faleminderit per informacionin - pa cinizem :) nuk e njihja dhe do perpiqem te lexoj librat.

e dyta..."e vitin 1888 ai ndahet nga gruaja kur zbulon nje leter te nje admiruesi te saj nga Evropa " - sa shpejt kta robt, tak-fak, pse gjejne nje cope leter

e treta: do kerkoj demshperblim prej teje qe na qorrove fare me kto ngjyrat! un propozoj qe te dali nje ligj ky ndalohen te gjitha website me sfond te zi!

eni said...

tena: edhe une nuk ja kam lexuar komplet librat , po "devil's dictionary" ja vlen te pakten:)

shqipo:
1: ))
2.kushedi se ç'ka bere tjeter ajo motra qe s'e dime ne:)
3.hall te vesh ngjyra te ndezura , hall jo:( eh ç'me ka gjet mu...

Anonymous said...

edhe une s'kisha degjuar per kete autor, duket interesant.
sa per ngjyren e blogut, jam dakort qe e zeza s'eshte shume e lumtur, por me siguri qe menaxhohet me lehte se tonalitet e tjera. si sfond eshte me lehte i perdorshem, mendoj. :)
lisi

eni said...

Lisi falemderit djali per mbeshtetjen:)me pelqen sfondi i zi ndaj e kam zgjedhur.te me fale njerezia nese ja nxiva jeten , por ç'ti bej qe e kam syrin pak egoist nga ana estetike:)

Anonymous said...

ky koment ska lidhje me postin tend, desha vetem te them qe une Lisi jam femer, edhe pse emri tingellon si prej cuni. ne fakt eshte nje shkurtim i emrit tim, te cilin e kam per zemer sepse e perdorin te gjithe te njohurit e mi ne Tr. it feels like home! glad u like my comments. i like your blog! :)

eni said...

Lisi sorry:)
flm per komplimentet per blogun.komentet i ke te lezetshme ndaj do te rekomandoja te hapje nje blog!

Anonymous said...

shume flm! jam duke u marre me idene e blogut! hope it'll be smth nice! :)

eni said...

sa mire..blogu jot eshte i mirepritur.na bej nje ze pasi ta hapesh:)

Majla said...

Ekisha degjuar prej teje Ambrose po sme ka ren rasti ti lexoj ndonje liber. do me huazosh nga te tute? me pelqeu pershkrimi i fjales "emigrant". thanx lal

eni said...

yllo as une nuk kam liber po e kam zbrit "devil's dictionary" nga interneti ta çoj dhe ty me mail:)

About Me

My photo
Albanian digital and analogue photographer with a huge love for alternative printing process and all other avantgarde mixed media techniques. All of the work in this blog (photos,writings) except the ones whose source is shown , belong to the blog author.Do not take them without permission.This work is under protection!

book covers from my photos

This content requires Adobe Flash Player version 8.0.0 or greater. Get Flash

http://www.lulu.com/shop/arb-elo/zero-3d-a5/paperback/product-18704303.html?showPreview=true &

This content requires Adobe Flash Player version 8.0.0 or greater. Get Flash

http://www.lulu.com/shop/arb-elo/xixa-t%C3%AB-zeza/paperback/product-20779928.html?mid=social_facebook_pubsharefb?showPreview=true

Behance Network Profile

eni turkeshi Portfolio
Follow Me on Pinterest

my vimeo video collage

Follow this blog with bloglovin

Follow Albtranslator

Stop plagiarism!

Page copy protected against web site content infringement by Copyscape

stumble upon

Stumble Upon Toolbar

What Photographers said about my work

http://www.flickr.com/groups/contrasted_gallery/discuss/72157625043221479/

Creative Common Licence

Proud Founder of Independentphotos Group!

Independentphotos. Get yours at bighugelabs.com/flickr

Proud Admin of Albanian Photographer's Group

Fotografe Shqiptare / Albanian photographers. Get yours at bighugelabs.com/flickr
Read the Printed Word!

travel brain

Travel Map
I've been to 121 cities in 17 countries
Eni is an explorer that:
does their own thing
is happy with a roof and running water
flirts with danger
Travel cred: great
I rank in the top...
0.1% most cities visited - Albania
0.2% most cities visited - Kosovo
0.4% most cities visited - Denmark

Search This Blog

Blog Archive

Followers

Counters for Albtranslator